Ülkemizde ilk ÇED Yönetmeliği 07/02/1993 tarihli ve 21489 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girmişti. Sonraki süreçte çok sayıda yeni yönetmelik çıkarıldı ve kapsamı giderek genişletildi. "Gerçekleştirilmesi planlanan projelerin çevreye olabilecek olumlu ve olumsuz etkilerinin belirlenmesinde, olumsuz yöndeki etkilerin önlenmesi ya da çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi için alınacak önlemlerin, seçilen yer ile teknoloji alternatiflerinin belirlenerek değerlendirilmesinde ve projelerin uygulanmasının izlenmesi ve kontrolünde sürdürülecek çalışmalar" olarak tanımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) için yeni yönetmelik çıkarıldı.
Yazının konusunu oluşturan "kümülatif etki değerlendirmesi" ise, henüz mevzuata alınmamış olmakla birlikte, elektrik üretim lisanslarına ilişkin davalarda Danıştay kararlarına yansımıştı. Burada esas mesele, ÇED'e tâbi projeler bakımından, tekil olarak ilgili projelerin değil, projenin planlandığı alan ve çevresi bağlamında çevresel risk ve etkilerin, mevcut, planlanan veya ilgili diğer faaliyetlerle birlikte belirlenerek analiz edilmesidir. Yani örneğin belirli bir alanda yeni bir termik santral kurulacaksa, bu santralin aynı alanda daha önce kurulmuş olan, kurulması planlanan santraller ile diğer kirletici faaliyetlerle birlikte çevreye etkileri tespit edilmelidir.
Kümülatif etki değerlendirmesi, nihayet 29/07/2022 tarih ve 31907 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği'nde tanımlandı. Buna göre kavram, "yapılması planlanan projenin, planlandığı alan ile projeden doğrudan etkilenecek alanlar veya kaynaklar üzerinde oluşturabileceği çevresel risk ve etkilerinin; mevcut, planlanan veya proje ile doğrudan ilgisi olabilecek diğer faaliyetlerle birlikte belirlenmesi ve analiz edilmesi" anlamına gelmektedir. Yani ilgili alandaki mevcut ve planlanan faaliyetlerin bir bütün olarak çevreye etkileri dikkate alınacaktır. Buna bağlı olarak projeler hakkında "ÇED Olumlu" veya "ÇED Olumsuz" kararları verilmesi mümkün olabilecektir.
"Kümülatif etki" kavramı ise ilk kez, 03/10/2013 tarih ve 28784 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yönetmeliğin "ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ GENEL FORMATI" başlıklı 3. ekinin, "Projenin İnşaat ve İşletme Aşamasında Çevresel Etkileri ve Alınacak Önlemler" bölümünde, "Projenin; a) Çevreyi etkileyebilecek olası sorunların belirlenmesi, kirleticilerin miktarı, alıcı ortamla etkileşimi, kümülatif etkilerin belirlenmesi..." olarak kullanılmıştı. Kavram kullanılmış olmakla birlikte açıklanmamıştı.
Yeni yönetmelik sonrası ÇED kapsamında yapılacak bilimsel ve bütüncül kümülatif etki değerlendirmeleri çevrenin korunmasına hizmet edecektir. Bugün için enerji vazgeçilemez bir ihtiyaç olmakla birlikte, doğanın korunması hem bugün hem de gelecek için bir zorunluluktur.